Hasankeyf ilçesine 2021’de Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile hafriyat çalışmaları için nazaranvlendirilen Artuklu Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nden Doç. Dr. Zekai Erdal ve takımı, boş vakit içinderında yaptıkları yüzey araştırmasında, 6 kilometre uzunluğunda olan su kanalı tespit etti.
Yapılan arşiv araştırmalarında yöre halkı tarafınca da bilinen bu kanalın, aslında Artuklular periyodunda yapılan kanal olduğu belirlendi.
Doç. Dr. Erdal, 800 yıllık olan kanalın en büyük özelliğinin suyun ‘kapiler kuvvet’ denilen prosedürle ince borularla üst taşınması olduğunu söylemiş oldu.
Hasankeyf’in Artukluların başşehri olarak kurulan bir kent olduğunu belirten Doç. Dr. Erdal, “Hasankeyf, Dicle Irmağı üzere tatlı suyun kenarında bulunmasına karşın etraftan su getirilmesi bir sorun oluşturmaktaydı. Bilhassa yağışlı havalarda Dicle Nehri’nin bulanık ve çamurlu akmasından dolayı etraftan tatlı su muhtaçlığı karşılanıyordu. Bunun için Artuklular periyodunda kente 6 kilometre aradaki dağlık alandan tatlı su alınarak yer yer topoğrafik yapıya uygun bir biçimde dehliz formunda tüneller yahut açık alanda kayanın oyulması ile elde edilmiş kanal yahut kagir örme duvar kanallar yapılarak kaleye su getirilmiştir. Bu kanalın özelliği ise suyu, kaynağından kaleye ulaştırma noktasında suyun debisi, arazinin topoğrafik yapısı ve eğimi kullanılmış. Bunun dışında ise alçak düzeyden yüksek düzeye suyun çıkarılması noktasında bize bilgiyi 1280 yılında bölgeye gelen İbn-i Şeddad vermektedir. Şeddad, kalenin doğusundan bir alandan alınan suyun kale meydanına kadar nakledildiğinden bahsetmektedir. Bu ise bilhassa Şap vadisi üzere bir vadi üzerinden muhtemelen bir köprü yahut buna misal bir sistem kurularak su alçak düzeyden yüksek düzeye çıkarılmıştır ki bunun için muhtemelen ‘kapiler su kuvveti’ dediğimiz ince borulardan faydalanılarak periyodun künk borularıyla kaleye su çıkarmış olmalarıdır. Bu bağlamda 1330’lu senelerda Eyyubiler devrinde Hasankeyf’te yapılan Su Kanalı, bunun aslında Artuklular devrinde yapıldığını göstermesi açısından önemlidir” diye konuştu.
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile 2021’de Hasankeyf’te gorevlendirildikten daha sonra bilhassa hafta sonlarında boş kalan vakit içinderında yüzey araştırması yaptıklarını söyleyen Doç. Dr. Erdal, “Kazıda bakılırsavli olan arkadaşlarla, öğrencilerle birlikte yerde yüzey araştırması usulünde çeşitli etkinlikler gerçekleştirdik. Bu aktiflik çerçevesinde kanalı tespit ettik. Bu kanal aslında yöre halkı tarafınca bilinen bir kanal lakin kanalın yapılan arşiv çalışmalarında, çeşitli kazılardan aslında bu kanalın Artuklular devrine ilişkin olduğu anlaşılıyor. Birinci kez Artuklular periyodunda yapılan bu kanal sistemi çabucak sonrasında Eyyubiler periyodunda farklı yerlerden getirilen kanallarla Hasankeyf’in su muhtaçlığı karşılanmıştır” dedi.
Yapılan arşiv araştırmalarında yöre halkı tarafınca da bilinen bu kanalın, aslında Artuklular periyodunda yapılan kanal olduğu belirlendi.
Doç. Dr. Erdal, 800 yıllık olan kanalın en büyük özelliğinin suyun ‘kapiler kuvvet’ denilen prosedürle ince borularla üst taşınması olduğunu söylemiş oldu.
Hasankeyf’in Artukluların başşehri olarak kurulan bir kent olduğunu belirten Doç. Dr. Erdal, “Hasankeyf, Dicle Irmağı üzere tatlı suyun kenarında bulunmasına karşın etraftan su getirilmesi bir sorun oluşturmaktaydı. Bilhassa yağışlı havalarda Dicle Nehri’nin bulanık ve çamurlu akmasından dolayı etraftan tatlı su muhtaçlığı karşılanıyordu. Bunun için Artuklular periyodunda kente 6 kilometre aradaki dağlık alandan tatlı su alınarak yer yer topoğrafik yapıya uygun bir biçimde dehliz formunda tüneller yahut açık alanda kayanın oyulması ile elde edilmiş kanal yahut kagir örme duvar kanallar yapılarak kaleye su getirilmiştir. Bu kanalın özelliği ise suyu, kaynağından kaleye ulaştırma noktasında suyun debisi, arazinin topoğrafik yapısı ve eğimi kullanılmış. Bunun dışında ise alçak düzeyden yüksek düzeye suyun çıkarılması noktasında bize bilgiyi 1280 yılında bölgeye gelen İbn-i Şeddad vermektedir. Şeddad, kalenin doğusundan bir alandan alınan suyun kale meydanına kadar nakledildiğinden bahsetmektedir. Bu ise bilhassa Şap vadisi üzere bir vadi üzerinden muhtemelen bir köprü yahut buna misal bir sistem kurularak su alçak düzeyden yüksek düzeye çıkarılmıştır ki bunun için muhtemelen ‘kapiler su kuvveti’ dediğimiz ince borulardan faydalanılarak periyodun künk borularıyla kaleye su çıkarmış olmalarıdır. Bu bağlamda 1330’lu senelerda Eyyubiler devrinde Hasankeyf’te yapılan Su Kanalı, bunun aslında Artuklular devrinde yapıldığını göstermesi açısından önemlidir” diye konuştu.
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile 2021’de Hasankeyf’te gorevlendirildikten daha sonra bilhassa hafta sonlarında boş kalan vakit içinderında yüzey araştırması yaptıklarını söyleyen Doç. Dr. Erdal, “Kazıda bakılırsavli olan arkadaşlarla, öğrencilerle birlikte yerde yüzey araştırması usulünde çeşitli etkinlikler gerçekleştirdik. Bu aktiflik çerçevesinde kanalı tespit ettik. Bu kanal aslında yöre halkı tarafınca bilinen bir kanal lakin kanalın yapılan arşiv çalışmalarında, çeşitli kazılardan aslında bu kanalın Artuklular devrine ilişkin olduğu anlaşılıyor. Birinci kez Artuklular periyodunda yapılan bu kanal sistemi çabucak sonrasında Eyyubiler periyodunda farklı yerlerden getirilen kanallarla Hasankeyf’in su muhtaçlığı karşılanmıştır” dedi.